Teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte, sanat alanında devrim niteliğinde değişimler yaşanıyor. Konya Ticaret Odası (KTO) Karatay Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Geleneksel Türk Sanatları Bölüm Başkanı Dr. Ayşegül Özdemir, geleneksel sanat ve dijital sanatın harmanlanması hakkında önemli bilgiler paylaştı. KTO Karatay Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Geleneksel Türk Sanatları Bölüm Başkanı Dr. Ayşegül Özdemir; “Geleneksel Türk sanatları, Türk kültürüne ait izleri içinde barındıran sanat ve sanat türlerinin genel adıdır. Geleneksel Türk sanatları; Eski Türklerden Selçuklulara, Osmanlıdan günümüze asırlardan beri süregelen bir sanat serüvenidir. Türk milletinin kültürel özelliklerini yansıtan hat, tezhip, dokuma, halı- kilim, minyatür, ebru, cilt tasarımı, çini, seramik, ahşap oymacılık gibi dallarını geleneksel Türk sanatları başlığı altında sayabiliriz. Bu sanat dallarının her birinin kendine özgü teknik ve malzemesi bulunmaktadır” dedi. “Geleneksel Türk Sanatlarında Sembol ve Motifler, Türk milletinin Sözsüz İletişim Dilidir” Geleneksel Türk sanatlarında kullanılan sembol ve motifler hakkında bilgi veren Özdemir; “Geleneksel Türk sanatlarında uygulanan teknik ve yüzeye bağlı olarak motif kullanımı farklılık gösterse de kültürel özelliklerimizi yansıtan bitkisel, hayvansal, figürlü, sembolik ya da nesne kökenli olmak üzere farklı motifler kullanılmaktadır. Milletimizin geleneksel Türk sanatları kapsamında kullandığı her bir motifin ya da sembolün bir anlamı bulunmaktadır. Motifler Türk milletinin sözsüz iletişim dilidir. Örneğin, Hayat Ağacı motifi dokuma, çini, minyatür gibi farklı yüzeylerde farklı şekillerde uygulanmış ve eski dönemlerden günümüze kadar Türk toplulukları tarafından hayatın ve sonsuzluğun sembolü olarak irdelenmiştir” şeklinde konuştu. Dijital Sanat ve Geleneksel Sanatın Ayırt Edici Özellikleri Özdemir; “Dijital sanat teknolojiye bağlı olarak uygulanır ve herhangi bir kurala bağlı değildir. Geleneksel Türk sanatları ise usta çırak ilişkisi ile ilerleyen, geleneksel yöntem ve teknikler kullanılarak el ile geleneksel kurallara bağlı olarak yapılan sanat dalıdır. Dijital sanatta bilgisayar, tasarım programları ve yapay zekâ gibi çeşitli teknolojilerden yararlanılmaktadır. Geleneksel sanat uygulamalarının bazı aşamalarında zaman kazandırılabilir fakat uygulama yöntemini değiştirmez. Zaten değiştirmesi durumu, gelenekli sanatlar açısından tartışmalı bir konudur. Ancak dijital sanat, geleneksel yöntemlerle yapılmış bir sanat eserini sunum ve sergileme aşamalarına katkı sağlayabilir” ifadelerine yer verdi. Geleneksel Sanat ve Dijital Sanat: İki Farklı Dünyanın Buluşması Geleneksel sanatların, dijital sanat uygulamaları ile desteklenebildiğinin altını çizen Özdemir; “El ile ürettiğimiz tasarımlarımızı teknolojiden yararlanarak geliştirebiliyoruz. Bu bize çok güzel sonuçlar ortaya çıkartabiliyor. Yakın zamanda İstanbul Dijital Sanat Festivalinde, dijital sanatın kültürel çeşitliliklere köprü kurma ve insanları bir araya getirme potansiyeli de vurgulanmıştır. Bu bağlamda KTO Karatay Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Geleneksel Türk Sanatları Bölümü akademisyenlerinden Öğr. Gör. Ayşe Totan Kart’ın kalem işi ve tezhip tekniklerini bir arada kullanarak tasarladığı sanat eseri, dijital sanatçı Hakan Yılmaz’ın yorumuyla sanatseverlerle buluşturulan disiplinler arası eser çalışması bu duruma güzel bir örnek olarak gösterilebilir. Bu birleşim, geleneksel Türk sanatlarının özümsenerek uygulanması ile birlikte çağımızın gerekliliklerine de ayak uydurmamıza olanak sağlamaktadır” dedi. “Geleneksel Türk Sanatlarında Teknolojiyi Derslerimizde de Kullanıyoruz” Özdemir; “Ben kendi tasarım derslerimde, öğrencilerime yaptırdığım uygulamalarda teknolojiyi kullanarak kendilerini geliştirebilecekleri, geleneksel Türk sanatlarının özünü deforme etmeden uygulayabilecekleri alanlar sunmaktayım. Bölüm müfredatımızda yer alan bilgisayar destekli tasarım dersi ile öğrencilerimiz teknoloji ve çeşitli tasarım programlarından yararlanarak disiplinler arası uygulama yapabilme olanağı bulmaktadır. Teknolojiden yararlanma amacımız, tasarımlarımızı meydana getirirken yeni dünya düzeninde, gelenekli kuralları deforme etmeden çağdaş söylemler geliştirmektir” diyerek Geleneksel Türk Sanatları Bölümü olarak derslerde de teknolojiye yer verildiğini ifade etti. Geleneksel Türk Sanatları ile Dijital Sanatın Sentezi: Etki, Uygulama ve İş Birlikleri Dijital sanatın, geleneksel Türk sanatları üzerinde direkt olarak etki oluşturmadığını söyleyen Özdemir; “Dijital sanat, geleneksel Türk sanatları üzerinde direkt olarak etki oluşturmamakta ancak gelenekli sanatları bir uygulama alanı olarak kullanabilmektedir. Etkileri yerine, disiplinler arası etkileşim ve katkılarını konuşmak daha doğru olabilir. Disiplinler arası iş birliklerinin olumlu sonuçlar ortaya çıkartabilmesi için, iki sanat alanında da alan tecrübesi, bilgi birikimi ve yeterli uzmanlığa sahip olunması gerekmektedir. Bu yeterlilikler olmadan yapılan çalışmalar eğreti duracaktır” dedi. Kültürel Mirasın Geleceğe Aktarımında Dijital Sanatın Rolü Dijital sanatın, teknoloji ile yakından ilgilenen yeni neslin geleneksel sanat alanlarına ulaşılabilirliğini arttırmak bakımından faydalı olacağını ve yeni nesle hitap eden sanatsal bir iletişim dili oluşturduğunu söyleyen Özdemir; “Gelenekli sanatlar yüzyıllardır varlığını koruyan, sürdüren ve belge niteliği taşıyan kültürel kimliğimizin somut göstergeleridir. Günümüzde yapılan bilimsel çalışmalar, dijital arşivleme çalışmaları da bu sürdürülebilirlik ve gelecek nesillere aktarılması bakımından büyük ölçüde katkı sağlamaktadır. Geleneksel sanatların dijital ortamlarda, teknolojik veriler kullanılarak yeniden tasarlanması, bu sanatların geleceğe aktarılabilmesi açısından önemlidir. Geleneksel hikayelere bağlı kadim motiflere dayalı desenlerin dijital teknolojiler kullanılarak yeniden yorumlanıp uygulanmasında sanatçıya yeni bakış açıları ile birlikte teknik açıdan kolaylık ve zaman tasarrufu da sağlamaktadır. Bu olumlu özelliklerinin yanı sıra iki kavram arasındaki birliktelik sağlanırken kültürel kimlik unsurları modernite kavramının içinde yok edilmemelidir. Geleneksel Türk sanatlarının dijital sanatla birleştiği projelerde, geçmişle gelecek arasında olumlu etkileri olduğu yadsınamaz. Geleneksel teknikler kullanılarak ve dijital sanat uygulamaları ile birleşen bir çalışma teknolojiyi aktif kullanan gençlerin ilgisini daha çok çekebilmektedir” diyerek bu köprünün sağlamlaşması için, alanın uzmanları ile birlikte daha fazla disiplinler arası proje ve iş birlikleri yapılmasını tavsiye etti.
