Dersin Ayrıntıları Yarıyıl Kodu Adı T+U+L Kredi AKTS 2 04521108 Çeviri Kuramları 3+0+0 6 6 Dersin Detayları Dili : Türkçe Düzeyi : Lisans Bölümü / Programı : İngilizce Mütercim ve Tercümanlık Öğrenim Türü : Örgün Öğretim Türü : Zorunlu Amacı : Değişik metinlerin mahiyetlerine uygun çeviri yöntemlerinin belirlenmesi ve bu yöntemler kullanılarak, başarılı ve başarısız çeviri örneklerinden yararlanılarak çeviri etkinliğinin gerçekleştirilmesi. İçeriği : Çeşitli çeviri yaklaşımlarının incelenmesi, tür ve yaklaşım eşleşmesi meseleleri, başarılı-başarısız çeviri örnekleri, disiplinlerarası bir bilim dalı olarak çeviribilim, Batıda ve Türkiye’de çeviribilim uygulamaları ve eğitimi, kavramlar ve güncel meseleler dersin ana hatlarını oluşturur. Yöntem ve Teknikleri : Ön Koşulları : Yok Koordinatörü : Yok Dersi Verenler : Dr. Öğr. Üyesi Abdülkadir Çakır Yardımcıları : Yok Staj Durumu : Yok Dersin Kaynakları Kaynaklar : Munday, Jeremy (2016) Introducing Translation Studies: Theories and Applications (4th Ed.). New York: Routledge. Mona Baker (ed., 1998) Routledge Encyclopedia of Translation Studies, London: RoutledgeVenuti, Lawrence (1995) A History of Translation. London: Routledge.Venuti, Lawrence (2004) The Translation Studies Reader. London: Routledge. Ders Yapısı Alan Bilgisi %100 Yarıyıl Çalışma Bilgileri Yarıyıl Çalışmaları Sayısı Katkı Ara Sınav 1 %40 Yarıyıl Sonu Sınavı 1 %60 Toplam 2 %100 Etkinlik Bilgileri Etkinlik Sayısı Süre Toplam İş Yükü (Saat) Ders Süresi 14 3 42 Sınıf Dışı Ç. Süresi 14 3 42 Ödevler 2 10 20 Yarıyıl Sonu Sınavı 1 10 10 Toplam İş Yükü AKTS: 6 114 Öğrenme Çıktıları Bu dersin başarılı bir şekilde tamamlanmasıyla öğrenciler şunları yapabileceklerdir: Sıra Açıklama 1 Tarihi, felsefi, psikolojik, ticari vb. metinleri incelemek 2 İyi bir çevirmenin edinmesi gereken genel özellikleri kazanmak 3 Çeviribilimle ilgili proje yapma yetisine sahip olmak 4 Sözlü çeviri kapsamında ardıl ve konferans çeviri uygulamalarına hâkim olabilmek 5 Çeviri eleştirisi bilgisi edinmek 6 Edinilen kuramsal çevrebilim bilgisini eleştirel ve analitik bicimde kullanabilmek 7 Çeviri kuramlarına ilişkin yeterli bilgiye sahip olmak 8 Analitik düşünme becerisini çeviri etkinliğinde kullanmak Ders Konuları Hafta Konu 1 Tanışma, dersin tanıtımı, öğrencilerden beklenecek ders davranışları, ölçme yöntemi, ödevlerin nasıl yapılacağı, derste kullanılacak kaynak ve kitapların tanıtımı, yazılı ve elektronik veri tabanlarının tanıtımı yapılır. Çeviri kuramlarının ortaya çıkışı, yansımaları, devamlılığı ve günümüzde etkili olan kuramlar tanıtılır. 2 Yaklaşım, kuram, varsayım, yöntem, yol, süreç kavramları, kurama ihtiyaç, kuramın mahiyeti, gelişimi, uygulama sonuçları. Diller ve kültürlerarası eşitlik, çeviride kaybolan anlam, çeviri kurumlarını sınıflandırma. 3 Dil bilimi ortaya çıkmadan önceki çeviri yaklaşımları, kutsal metin çevirisi üzerine tartışmaların getirdiği nokta, uygulamadan kuram çıkarma, kelime çevirisi, anlam çevirisi, etkileyici ve yaratıcı çeviri. Cicero, St. Jerome, Sophronius, Horace, Luther 4 Dil meselesine yaklaşım, dilbiliminden hareket ederek çeviri kuramı oluşturan, uygulama yapan önde gelen kişi ve çalışmalar. Ödünç alma, kelimeye dayalı çeviri, denk, uyarlama gibi dilbilimsel yöntemler, çeviri biriminin kelime, ifade, cümle, parağraf, metin olması meselesi, Roman Jakobson, Eugene Nida 5 Dilbilimlisel çeviri yaklaşımında revaçta olan serbest ve kelimeye dayalı, sadık ve hoş, tam ve doğal çeviri ikilemlerinin incelenmesi, Newmark’ın metin türü ile ilgili görüşleri, anlamsal ve iletişimsel çevirisi, denklik meselesi, yoğunluk ilkesinin işleme şartları, cümle unsurlarının yer değiştirme esnekliğini dil sınırlamaları, Koller’in çeviri denkliği hakkındaki görüşleri, denotation, connotation, text-normative, pragmatic, formal, aesthetic yaklaşımı. 6 İşlevsel Dilbilimi okulunu esas alan çeviri teorileri, Halliday’in işlevsel dilbilgisi, ortam, sosyal gerçeklik, kültürel ölçekler, doğal göstergelerin anlama katkısı, Halliday’in çeviri görüşleri, anlam ve işlev aktarma, field, tenor, mode, register, 7 Metin dilbilimi okulu, pragmatic yaklaşım, her metnin amacına uygun bir türde yazıldığı ve çevirinin bu minvalde yapılması gerektiğini savunan Reiss, Nord gibi şahsiyetlerin görüşleri, kuramları, üç temel metin çeşidi (bilgi veren) informative) – okuyucu üzerinde yazarın etkisini hissettiren (expressive) – okuyucu üzerinde doğrudan etki bırakan (operative), 8 Vermeer’in işlevsel Skopos kuramı, denklik ve işlev dengesi, işlevsel denklik, gayeli bir faaliyet olarak çeviri, örnekler ve uygulamalar. Yazar – Yazılan – Muhatap ekseninde metin değerlendirmesi. Duygular, gerçekler, okuyucu, örnek uygulamalar, eleştiriler. 9 Dile farklı bir bakış açısı, iletişimin bir parçası olarak sözlü/yazılı dil, iletişimin tamamını kapsadığını iddia eden Göstergebilim kaynaklı kuramlar, görüşler, dil ötesi etkenlerin çeviri sürecine dahli, çeviri kodları, türler arası çeviri, kültürler ve göstergeler arası iletişim ve çeviriye yansımaları. 10 Çevirmen kimliğinin yeniden tanımlanması, denklik ve kayıp oluşuna yeni bir bakış açısı getirmesi, çeviri ünitesinin gösterge ışığında yeniden tanımlanması, çevrilebilirlik kavramının yeniden değerlendirilmesi, reklam çevirisi, Jakobson, Wittgenstein, Peirce, Eco benzeri isimlerin göstergebilimi nasıl gördüğü hususları incelenir. 11 Çevirmenin görünürlüğü ve domestication/foreignization ikilemi hususunda görüşler, hedef dilden deyim ve ifadeler kullanarak çevirme yoluyla çevirinin okunur hale getirilmesi temayülü, yayıncıların tutumu, Venuti’nin foreignization tercihi ve benzeri konular irdelenir. 12 Toury’nin bilimsel betimleyici modeli, kabul edilebilir (literal) ve yeterli (semantic) çeviri, çevirinin sistematik olmasını isteyen Toury, yöntem ve araştırma gereçlerinin geliştirilmesi talebi, Vinay and Darbelnet’in belli-belirsiz (oblique) ve doğrudan (direct) çeviri. 13 Hermeneutics dalını ortaya atan Schleiermacher, mutlak gerçekten kişinin anlaması ve hislerini merkeze alan bir çeviriye odaklanmanın yansımaları, çevirmen sınıflaması, okuyucuyu yazara yaklaştırma ilkesi, Hermans, House, Steiner gibi kuramcılar tetkik ve tahlil edilir. 14 Tetkik edilen kuramların sınıflaması, değerlendirmesi, Türkiye’deki çeviri etkinliklerinde ne kadar gerçekçi olabileceği, kuram eleştirisi, hangi metin türlerinin yaygın çeviriye tabi tutulduğu, okuyucu kitlesini tanıma imkanı, çevirmen-yayıncı anlaşması, çeviri ürününün pazarlama faaliyeti. Dersin Program Çıktılarına Katkısı P1P2P3P4P5P6P7P8P9P10P11P12P13P14 Tüm 4 Ö1 4 Ö2 3 Ö3 4 Ö4 4 Ö5 4 Ö6 5 Ö7 5 Katkı Düzeyi: 1: Çok Düşük 2: Düşük 3: Orta 4: Yüksek 5: Çok Yüksek
