Dersin Ayrıntıları Yarıyıl Kodu Adı T+U+L Kredi AKTS 1 04511107 Çeviriye Giriş 3+0+0 7 7 Dersin Detayları Dili : Türkçe Düzeyi : Lisans Bölümü / Programı : İngilizce Mütercim ve Tercümanlık Öğrenim Türü : Örgün Öğretim Türü : Zorunlu Amacı : Guncel metinler yoluyla ana dil ve kaynak dil arasindaki yapisal vekültürel ayrimlarin farkindaligini sağlayarak öğrencileri tümce veparagraf düzeyinde ceviri etkinliğine hazirlamak İçeriği : Çeviri bilim tarihi, çeviriye yaklaşımlar, displinlerarası bir bilim dalıolarak çeviribilim, Batıda ve Türkiye’de çeviribilim uygulamaları veeğitimi, kavramlar ve güncel meseleler dersin anahatlarınınoluşturur. Yöntem ve Teknikleri : Ön Koşulları : Yok Koordinatörü : Yok Dersi Verenler : Öğr.Gör. Merve Hatemi Yardımcıları : Yok Staj Durumu : Yok Dersin Kaynakları Kaynaklar : Aksoy, N. B. (2002). Geçmişten Günümüze Yazın Çevirisi. Ankara: İmge Kitabevi.Patrie, Carol (2009) Simultaneous Interpreting from English. Dawn Sign Press.Gül, Atik (2011) Sözlü Çeviri Yöntem ve Teknikleri. İstanbul: Sinemis.Eren, Cüneyt (2000) Modern Tercüme Metotlarına Giriş. Erzurum. EKEV yayınları.Boztaş, İsmail (2012) Hukuk Çevirisi. Ankara: Pelikan Yayınları.Catford, J. A. (1967) Linguistic Theory of Translation. London: Oxford University Press.Mossop, Brian (2014) Revising and editing for translation. New York: Routledge.Çakır, Abdülkadir (2006) Teaching translation – Çeviri Öğretimi. Konya: Nüve Yayıncılık.Stolze, Radegundiz (2014) Çeviri Kuramları (Çev. Emra Durukan). İstanbul: Değişim Yayınları. Demez, Neslihan (2009) Çeviribilim: Bir Giriş. İstanbul: Bayrak.Rakova, Zuzana (2016) Çeviri Kuramları. Ankara: Çevirmenin Yayını. (Çev. Yusuf Polat)AB Mevzuatı Çeviri Rehberi ve Ekler Kitapçığı Ders Yapısı Alan Bilgisi %100 Yarıyıl Çalışma Bilgileri Yarıyıl Çalışmaları Sayısı Katkı Ara Sınav 1 %40 Yarıyıl Sonu Sınavı 1 %60 Toplam 2 %100 Etkinlik Bilgileri Etkinlik Sayısı Süre Toplam İş Yükü (Saat) Ders Süresi 14 3 42 Sınıf Dışı Ç. Süresi 14 3 42 Ödevler 3 7 21 Ara Sınavlar 1 15 15 Yarıyıl Sonu Sınavı 1 15 15 Toplam İş Yükü AKTS: 7 135 Öğrenme Çıktıları Bu dersin başarılı bir şekilde tamamlanmasıyla öğrenciler şunları yapabileceklerdir: Sıra Açıklama 1 Her iki dilin temel dilbilgisi kalıplarını karşılaştırma yapabilecek derecede hakim olmak 2 Çeşitli kültürleri inceleyerek kültürlerarası farklılıkları ortaya koymak 3 Çevirinin birleştirci doğası hakkında bilgi sahibi olmak 4 Bilişim ve teknolojiyi etkin kullanabilmek 5 Nitelikli bir çevirmenin gerektirdiği özellikleri edinmek 6 Anadilin dilbilgisi kurallarına hakim olmak ve zengin bir sözcük dağarcığına sahip olmak 7 Çeviri kuramlarına ilişkin yeterli bilgiye sahip olmak 8 Analitik düşünme becerisini çeviri etkinliğinde kullanmak Ders Konuları Hafta Konu 1 Tanışma, dersin tanıtımı, öğrencilerden beklenecek ders davranışları, ölçme yöntemi, ödevlerin nasıl yapılacağı, derste kullanılacak kaynak ve kitapların tanıtımı, yazılı ve elektronik veri tabanlarının tanıtımı yapılır. Çeviri eyleminin gerekçeleri, meslek olarak çeviri ve çeviribilim ile çeviri eylemini bağlantısı anlatılır. 2 ÇEVİRİYE GİRİŞÇeviribilimin doğuşu, çeviri tanımları, meslek ve bilim olarak çeviri, çeviri için gerekli nitelikler, beceriler, kaynak ve hedef dilde dil yetkinliği, deyim ve sembolizm yetkinliği, iki kültürü tanıma, araştırma yetisi, Çeviribilimin göstergebilim, dilbilim, dil felsefesi, kültür sosyolojisi, edebiyat, sözlükbilgisi, terminoloji, uzmanlık dili araştırmaları, bilgi yönetimi, eğitim bilimleri, psikoloji ve iletişimbilim gibi öteki bilim dallarından yararlandığı ve öteki bilim dallarıyla etkileşim içinde bulunmakta ve disiplinler arası alanlarda çalışmalar yapmaktadır. 3 ÇEVİRİ VE KÜLTÜRKültürü doğuran etmenler, görünen – görünmeyen kültür, dilsel çeviri, kültürel çeviri, kültür çevrilmeli midir, çevirinin bilişsel etkileri, kültürlerarası çeviri becerisi, kültürel zeka, eşitlik meselesi, gösterge (semiotics) çevirisindeki zorluklar, her türlü aktarımın çeviri olması, çevirinin hedef kültür mensupları üstündeki etkisi, kültür çevirisi eleştirisi ve benzeri konular işlenir. 4 METİN ÇÖZÜMLEMESİMetinlerin oluşumu ve gayeleri, metin çevirisinde global amaçlar, metin türleri (şiir, hikâye, roman, piyes, biyografi, film, belgesel, reklam), Grice’ın ilkeleri, Austin’in söz-eylem sınıflaması, Halliday’in işlevsel kuramı, cümlelerdeki anlam çeşitleri, metin içi tutarlılık, bağdaşıklık ve bağlaşıklık ilkeleri, çeviride anılan ilkelerin dikkate alınması, çözümleme sürecinde takip edilecek yollar incelenir. 5 EDEBİYAT ÇEVİRİSİEdebi yazı türleri, şiir ve nesir, non-fiction (makale, biyoğrafi, otobiyoğrafi, seyahat, nutuk, günce, sofra) ve fiction (roman, hikaye, novella, şiir, piyes, hayal, mizah, bilim-kurgu, dehşet, mübalağa, masal, destan, gizem, mitoloji, hikmet-i avam, folklor, tarihi roman, hafiye,) eserlerin üslup, güzellik, bedii sanat ve sembolizm açısından çeviriye aktarımı, çeviri yeterliği, kültürel kabul hususlarının incelenmesi yapılır. Türlerde çeviri serbestiyeti, kaynak metne sadakat, okuyucunun tanınması, acemi çevirmenlerin tecrübe kazanması, eğitimi ve beceri gelişiminin önemi, kelime oyunları ve ses merkezli yöntemlerle üslubun korunması anlatılır. Metnin işlevleri ve işleve göre çeviri yöntem seçimi, Bilgi verme (informative) etkileme (vocative) ve estetik ifade (expressive) işlevlerinin tanıtımı, metnin işlevine göre metne sadakat veya serbestiyet yaklaşımlarının tetkiki yapılır. Dilde çeviri ile kültürde çevirinin okuyucu üzerindeki etkisi çalışılır. 6 TEKNİK METİN ÇEVİRİSİBilimsel kitap ve dergi, ithal ürünlerin kullanım kılavuzları teknik metin çevirisinin altyapısını oluşturur. Çeviri uygulamalarının değerlendirilmesi, mümkünse üç dilde karşılaştırılması yapılır. Teknik metinleri, metin işlevinin bilgilendirici (informative) olması sebebi ile çevirmen esnekliğinin sınırları gözden geçirilir. Bilimsel kitap ve dergi çevirinde, alanda uzmanlığın önemi, uzmanlardan yardım talebi, terim karşılıklarının tespiti ve okuyucu kitlesine göre hazırlanmasının önemi vurgulanır. 7 BELGE ÇEVİRİSİBelgenin tanımı, günlük yaşam için önemi, belge çeşitleri (kimlik, ehliyet, evlenme cüzdanı, pasaport, gümrükte kullanılan belgeler, diploma ve ekleri, yurtdışında çalışma ve sosyal güvenlik belgeleri, otomobil ruhsatı, emekli vesikası) tanıtılır. Belge çevirisinde eşdeğerliğin nasıl gerçekleştirileceği, kaynak ve hedef metinlerden örneklemler, açıklama yazılıp yazılmayacağı, mühür ve imzaların nasıl muamele göreceği konuları işlenir. 8 AVRUPA BİRLİĞİ METİNLERİ ÇEVİRİSİTürkiye’nin AB’ye girmesi, giriş için gerekli mevzuatın anlaşılması, çevrilmesi ve uygulanmasının önemi anlatılır. Bu maksatla hazırlanmış AB Mevzuatı Çeviri Rehberi tanıtılır. AB düzenlemelerinin çevirinde esas alınacak biçimsel özellikler, sık kullanılan terimlerin nasıl çevrileceği, çevirmen tanımı, çeviri için yaşam boyu gerekli beceriler, temel gereksinimler, uygulamalar, AB terimler sözlüğü belgelerle tanıtılır. 9 MEDYA ÇEVİRİSİYazılı-görsel medya, altyazı ve dublaj, kurallar, esnekliğin kayboluşu ve çözümler, çokkipli ve çokgöstergeli metinlerin çevirisi, sadakat kavramı, zaman kodlaması, zaman kodlamasını sınırlayan dilsel, kültürel ve görüntüsel zorluklar, konuşma bozukluklarının neden aktarılıp aktarılmaması hususları, domestication, foreignization, deyim kullanımı hususları, kaynak metin ile hedef metin arasındaki ilişkinin olabildiğince denk tutulması, kültürel ve göstergesel unsurların çevirisinde takip edilecek yöntemler (sıfır, silme, anlamdan hareket, uyarlama, deyimsel, doğallaştırma) konuları işlenir. 10 FARKLI MESLEKLERDE ÇEVİRİHukuk metinleri çevirisinde gerekli bilgi ve hukuk terminolojisi, adli makamların talepleri, sağlık ve tababet alanında yapılan çevirilerde dikkat edilmesi gereken huşular, Latince ifadelerin sıklığı ve tıp sözlüğü, fen bilimleri tercümesinde yaygın cümle ve üslup, fen bilimleri sözlüğünün gerekliliği, sosyal bilimler çevirinde yaklaşım tarzları, yazara bırakılan alanın darlığı veya genişliği, kültür unsurlarının nasıl karşılanacağı, resmi metinlerde takip edilecek çeviri yaklaşımları, hangi metin türünde hangi yaklaşımların daha fazla kabul göreceği, hedef kitlenin tanınması bu dersin temelini oluşturur. 11 GÖSTERGEBİLİM (Semiotics)Göstergenin ne olduğu, alt başlıkları, dilin gösterge içindeki yeri, semiosis, göstergebilimin doğuşu be gelişimi, doğal ve yapay göstergeler, gösterge yorumlaması, çeviride göstergebilimin yeri, çeviri ve göstergebilim ilişkisi, gösterge dizgileri arası çeviri, tasarımda ve reklamda sembolizm, göstergesiz yapılan yanlış çeviriler dersin konularını oluşturur. 12 KALİTE STANDARTLARI VE SON OKUMAÇeviride kalite anlayışı, kalitenin artırılmasına yönelik önlemler, standartlar, standartlar hakkında, genel bakış, başlangıç ve günümüz, belgelendirme konuları işlenir. ISO 9001:2000 Çeviri Hizmet Ölçüleri belgesi anlatılır. ISO 17100:2015 ve MYK 12UMS0274-6 Ulusal Meslek Standardı incelenir. İlk taslak, son taslak, son okuma ve düzeltmenin gerekliliği, düzeltme aşamaları ve baskıya teslim kısımlarını aktarır. Çeviri kalite standartları bağlamında “son okuma” süreci ve işleyişi konuları işlenir. Anlatılan konu kapsamında öğrenilenlerin pekiştirilmesi amacıyla öğrenciye görev tanımı ile birlikte bir metin verilir ve çeviri uygulaması bu metin üzerinde yaptırılır. 13 ARDIL VE EŞZAMANLI ÇEVİRİArdıl çeviri yeterlikleri, hazırlık aşaması, çeviri süreci videolarla tanıtılır. Eş zamanlı çeviride yeterlikler, hazırlık ve süreç safhaları görsel tanıtılır. Not almanın önemi ve teknikleri, dinlediğini anlama, ifade etme gibi konular anlatılır. Dinleme teknikleri, 14 ÇEVİRİ ELEŞTİRİSİ Eleştiri hakkında, eleştirel bilinç ve bakış, eleştirel yaklaşımlar, aynı metnin farklı çevirilerini karşılaştırma, kaynak ve hedef metnin sistematik karşılaştırması, karşılaştırmanın hem cümle hem metin örgüsü çerçevesinde yapılmasının gereği, çeviri sorunlarının tesbiti, hangi sorunların hangi yöntemlerle aşılacağı, bu maksatla betimleyici modellerin tanıtımı, eleştirinin bir yöntem doğrultusunda yapılmasının gereği gibi huşular tanıtılır. Dersin Program Çıktılarına Katkısı P1P2P3P4P5P6P7P8P9P10P11P12P13P14 Tüm 5 Ö1 2 Ö2 5 Ö3 3 Ö4 4 Ö5 5 Ö6 2 Ö7 4 Katkı Düzeyi: 1: Çok Düşük 2: Düşük 3: Orta 4: Yüksek 5: Çok Yüksek
